Υπνική Άπνοια : Συμπτώματα που Δεν Πρέπει να Αγνοήσετε & Θεραπεία

 Μήπως χασμουριέστε όλη μέρα παρόλο που έχετε κοιμηθεί αρκετές ώρες το προηγούμενο βράδυ; Μήπως ξυπνάτε μέσα στη νύχτα για να πιείτε νερό λόγω ξηροστομίας; Ή σας ξυπνάει ο/η σύντροφος σας επειδή ροχαλίζετε συνεχώς; Αν αυτή είναι μία γνώριμη κατάσταση για εσάς, καλό θα ήταν να εξετάσετε το ενδεχόμενο υπνικής άπνοιας.

  Σύμφωνα με την Mayo Clinic η υπνική άπνοια είναι μια “δυνητικά σοβαρή διαταραχή του ύπνου κατά την οποία παρατηρείται επανειλημμένη διακοπή αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου. Αν ροχαλίζετε δυνατά και αισθάνεστε κουρασμένοι ακόμα και μετά από έναν πλήρη ύπνο, μπορεί να έχετε υπνική άπνοια”. Ωστόσο, το ροχαλητό από μόνο του, δεν αποτελεί απαραίτητα ένδειξη υπνικής άπνοιας. Αυτό που συμβαίνει στην υπνική άπνοια είναι ότι σταματάτε να αναπνέετε κατά τη διάρκεια του ύπνου σας, είτε λόγω απόφραξης των αεραγωγών σας (αποφρακτική υπνική άπνοια) είτε επειδή ο εγκέφαλός σας δεν ελέγχει σωστά την αναπνοή σας (κεντρική υπνική άπνοια). Η έλλειψη οξυγόνου που προκύπτει, ενεργοποιεί ένα αντανακλαστικό επιβίωσης που σας ξυπνά τόσο όσο για να ξαναρχίσετε την αναπνοή. Ενώ αυτό το αντανακλαστικό σας κρατάει ζωντανούς, διακόπτει τον κύκλο του ύπνου σας με αποτέλεσμα να μην κάνετε ποιοτικό ύπνο.

• • Δυνατό Ροχαλητό που συχνα σημειώνεται από λαχάνιασμα και ξυπνάει τους γύρω σας. 
  • Απότομο ξύπνημα λόγω αίσθησης πνιγμού, τις περισσότερες φορές γίνεται ασυνείδητα.
  • Το πρωί ξυπνάτε με πονόλαιμο ή/και πολύ ξηρό λαιμό επειδή η άπνοια σας κάνει να αναπνέετε από το στόμα.
  • Υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας.
  • Πρωινοί πονοκέφαλοι και απώλεια προσοχής λόγω έλλειψης ύπνου. 
  • Έλλειψη ενέργειας ακόμη και αν έχει προηγηθεί ένας πλήρης ύπνος καθώς τα αναπνευστικά προβλήματα μπορεί να σας ξυπνούν ασυνείδητα και δεν εισέρχεστε σε σε φάση ύπνου REM.
  • Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση κατά τη διάρκεια του ύπνου ή με το πρωινό ξύπνημα. 
  • Αδυναμία συγκέντρωσης και διαταραχές στη μνήμη.
  • Σεξουαλική δυσλειτουργία.
  • Συχνοουρία κατά τη νύχτα.

Είναι αποδεδειγμένο ότι υπάρχουν ορισμένοι βασικοί παράγοντες που μπορούν να συμβάλλουν στην εμφάνιση υπνικής άπνοιας. Οι κύριοι παράγοντες είναι :

Παχυσαρκία : Άτομα με δείκτη μάζας σώματος που ξεπερνάει το φυσιολογικό έχουν περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν συμπτώματα υπνικής άπνοιας. Σύμφωνα με έρευνες το ποσοστό υπνικής άπνοιας σε άτομα με παχυσαρκία είναι 40%. «Οι αποθέσεις λίπους στο λαιμό και γύρω από τη γλώσσα και τον ουρανίσκο κάνουν τον αεραγωγό πολύ πιο σφιχτό και μικρότερο», λέει ο ειδικός στην ιατρική του ύπνου Neeraj Kaplish, MD, διευθυντής εργαστηρίων ύπνου και κλινικός αναπληρωτής καθηγητής νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο του Michigan στο Ann Arbor.

Φύλο και Ηλικία : Παρόλο που η υπνική άπνοια μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, ακόμη και σε μικρά παιδιά,οι μεγαλύτερες ηλικίες έχουν αυξημένες πιθανότητες να εκδηλώσουν άπνοια ύπνου. Ακόμη, οι άντρες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο σε σχέση με τις γυναίκες. Σύμφωνα με τον ειδικό ύπνου Kaplish. «Αυτό μπορεί να σχετίζεται με την κατανομή του λίπους και τις ορμόνες».

Ανατομικά Χαρακτηριστικά : Οι υπερμεγέθεις αμυγδαλές, αδενοειδείς εκβλαστήσεις (κρεατάκια), ο οπισθογναθισμός ή μικρή γνάθος και η σκολίωση ρινικού διαφράγματος είναι μερικές αιτίες εμφάνισης υπνικής άπνοιας.

Ιστορικό Υπνικής Άπνοιας : Άτομα που έχουν στον στενό συγγενικό τους κύκλο άτομα που πάσχουν από αποφρακτική υπνική άπνοια, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν και οι ίδιοι.

Διαβήτης : Μία μελέτη διαπίστωσε ότι τα άτομα που πάσχουν από διαβήτη τύπου ΙΙ είχαν 48% περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν άπνοια ύπνου σε σχέση με εκείνους χωρίς διαβήτη. Η αντίσταση στην ινσουλίνη στον διαβήτη μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για άπνοια, ενώ η φλεγμονή από την άπνοια μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για διαβήτη, σημειώνουν οι ερευνητές. Οπότε δημιουργείται έτσι ένας φαύλος κύκλος.

Κάπνισμα : Το κάπνισμα οδηγεί σε φλεγμονή στον ανώτερο αεραγωγό, η οποία μπορεί να επηρεάσει την αναπνοή καθώς και το πόσο καλά ο εγκέφαλος επικοινωνεί με τους μύες που ελέγχουν την αναπνοή.

 Άτομα που πάσχουν από υπνική άπνοια υποφέρουν από κόπωση, προβλήματα συγκέντρωσης και μειωμένη μνήμη. Κοιμούνται συχνά μέσα στην ημέρα, ενώ η δομή και οι φάσεις του ύπνου δεν ολοκληρώνονται όπως πρέπει. Το στάδιο του βαθέως ύπνου που αποτελεί και το τέταρτο στάδιο REM (Rapid Eye Movement) χαλαρώνουν όλοι οι μύες εκτός από αυτούς που ελέγχουν τα μάτια, την καρδιά και την αναπνοή. Η παράλυση των μυών έχει σοβαρές επιπτώσεις στους πάσχοντες από το σύνδρομο της υπνικής άπνοιας καθώς οι αεραγωγοί φράζουν και αναγκάζεται ο ασθενής να επανέλθει σε προηγούμενα πιο ελαφριά στάδια ύπνου. Η αποτυχία άφιξης σε στάδιο ύπνου REM έχει συνέπειες όχι μόνο στη σωματική αλλά και στη ψυχική υγεία.

Άγχος, κατάθλιψη. Η διακοπή της φάσης ύπνου REM και η επαναφορά σε πιο ελαφριά στάδια ύπνου οδηγεί σε αύξηση της ορμόνης του στρες και είναι πιο πιθανό να παρατηρηθεί μείωση στη διάθεση. Ένας μη ποιοτικός ύπνος αποδυναμώνει το σύστημα  των νευροδιαβιβαστών όπως είναι αυτός της ντοπαμίνης, η έλλειψη της οποίας μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα κατάθλιψης και μείωση μνήμης και συγκέντρωσης.

Υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Έρευνες έχουν δείξει ότι η υπνική άπνοια συνδέεται με τον Διαβήτη Τύπου ΙΙ λόγω της αντοχής της ινσουλίνης. Άτομα που πάσχουν από διαβήτη τύπου ΙΙ και από υπνική άπνοια καθιστάται πιο δύσκολο να διαχειριστούν την θεραπεία του διαβήτη.

Χαμηλά επίπεδα οξυγόνου στο αίμα. Οι συχνές διακοπές αναπνοής κατά τη διάρκεια της νύχτας μειώνουν τα επίπεδα οξυγόνου στο αίμα. Άτομα που πάσχουν από άσθμα, η υπνική άπνοια επιβαρύνει την κατάσταση τους.

Αύξηση χοληστερόλης.  Σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας του Πανεπιστημίου Gothenburg που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Respirology υποδεικνύουν ότι άνθρωποι με σοβαρή υπνική άπνοια έχουν αυξημένο κίνδυνο για υψηλότερη ολική χοληστερόλη LDL, αυξημένα τριγλυκερίδια και χαμηλότερη χοληστερόλη HDL. Η έρευνα έγινε σε 8.592 Ευρωπαίους και πρέπει να σημειωθεί οτι δεν είχαν προηγούμενη διάγνωση υψηλής χοληστερόλης και δεν λάμβαναν φάρμακα για αυτή. Τα αποτελέσματα της έρευνας μάλιστα υπογραμμίζουν τη σημασία της αντιμετώπισης της υπνικής άπνοιας.

Καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος. Είναι γενική αλήθεια ότι ο ποιοτικός και επαρκής ύπνος, ιδιαίτερα στα παιδιά, συμβάλλει στην ενδυνάμωση και προστασία του ανοσοποιητικού. Κατά τη διάρκεια του ύπνου, το ανοσοποιητικό παράγει αντισώματα για την καταπολέμηση διαφόρων ιών και λοιμώξεων. Επίσης, κατά τη διάρκεια του ύπνου παράγεται και αυξητική ορμόνη, απαραίτητη σε άτομα που βρίσκονται ακόμη στο στάδιο ανάπτυξης όπως είναι τα παιδιά.

Παχυσαρκία. Η παχυσαρκία μπορεί να αποτελέσει όχι μόνο αποτέλεσμα υπνικής άπνοιας αλλά και παράγοντας εμφάνισης του συνδρόμου. Άτομα υπέρβαρα, που έχουν αρκετό ποσοστό λίπους στο λαιμό είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν αποφρακτική υπνική άπνοια. Η έλλειψη ύπνου και η κούραση οδηγεί σε μεταβολικές διαταραχές, όπως είναι η πείνα, αύξηση διάθεσης για φαγητό και ιδιαίτερα λιπαρών τροφών και ζάχαρης.

  Αρχικά, η διάγνωση υπνικής άπνοιας θα πρέπει να γίνει από τον πνευμονολόγο σας και αφού υποβληθείτε σε μελέτη ύπνου, ώστε να ακολουθήσετε την κατάλληλη θεραπεία ανάλογα με την σοβαρότητα του συνδρόμου. Η πιο αποτελεσματική και αξιόπιστη μη επεμβατική θεραπεία για την αποφρακτική υπνική άπνοια είναι η χρήση συσκευής  Συνεχούς Θετικής Πίεσης Αεραγωγών ή αλλιώς συσκευή CPAP. Πώς λειτουργεί η θεραπεία CPAP;

   Η συσκευή CPAP συνδέεται σε μια πρίζα και τοποθετείται δίπλα στο κρεβάτι που κοιμάστε. Ένας σωλήνας συνδέει το μηχάνημα με μια μάσκα που καλύπτει τη μύτη ή και το στόμα, την οποία φοράτε κατά τη διάρκεια του ύπνου. Το μηχάνημα CPAP ωθεί μία σταθερή ροή αέρα μέσα από τη ρινική μάσκα που φοράτε. Η ροή του αέρα που ωθεί το μηχάνημα CPAP, βοηθά να διατηρείται ανοιχτός ο αεραγωγός σας με αποτέλεσμα να ροχαλίζετε λιγότερο (ή καθόλου) και να κοιμάστε καλύτερα.

  Δεδομένου ότι η θεραπεία CPAP είναι συνήθως αρκετά αποτελεσματική για την αποφρακτική υπνική άπνοια, η αποτυχία της να ανακουφίσει τα συμπτώματα υποδηλώνει ότι ο ασθενής ίσως είχε κεντρική υπνική άπνοια. Σε αυτή την περίπτωση μπορείτε να χρησιμοποιήσετε έναν διαφορετικό τύπο συσκευής πίεσης αεραγωγών όπως είναι η συσκευή BiPAP. Ένα μηχάνημα BiPAP λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο όπως ένα μηχάνημα CPAP, με την μόνη διαφορά ότι δεν απελευθερώνει την ίδια, σταθερή πίεση αέρα όλη την ώρα. Αντίθετα, η συσκευή BiPAP απελευθερώνει αέρα σε υψηλότερη πίεση κατά την εισπνοή του ύπνου και χαμηλότερη πίεση κατά την εκπνοή του ύπνου. Ακόμη υπάρχει ένας διαφορετικός τύπος συσκευής πίεσης αεραγωγών που προσαρμόζει αυτόματα την πίεση ενώ κοιμάστε (Auto-CPAP). Μία άλλη επιλογή είναι οι στοματικές συσκευές, σχεδιασμένες να κρατάνε το λαιμό ανοιχτό. Παρόλα αυτά, η θεραπεία CPAP είναι πιο αξιόπιστη από τις στοματικές συσκευές. Άλλες θεραπείες αποφρακτικής υπνικής άπνοιας που μπορεί να σας συστήσει ο γιατρός σας είναι επεμβατικές.

Βιβλιογραφία-Ιστογραφία

1. Healthline. (n.d.). Sleep apnea: Effects on the body. Retrieved from https://www.healthline.com/health/sleep-apnea/effects-on-body

2. Holistic MD. (n.d.). Στέρηση ύπνου και επιπτώσεις στο ανοσοποιητικό σύστημα [Sleep deprivation and impacts on the immune system]. Retrieved from https://holisticmd.gr/sterisi-ipnoy-kai-epiptoseis-sto-anosopoihtiko-sistima/

3. Endo Diabetes. (n.d.). Ο ρόλος του ύπνου στην ανάπτυξη διαβήτη και παχυσαρκίας [The role of sleep in diabetes and obesity development]. Retrieved from https://endodiabetes.gr/index.php/nutrition/181-o-rolos-tou-upnou-sthn-anaptuksh-diavhth-kai-paxusarkias

4. Redline, S., Chung, M., Amin, R., Newman, A., & Patel, S. (2021). The impact of sleep-disordered breathing on cardiometabolic outcomes. Respirology, 26(1), 5-12. doi:10.1111/resp.13372Mayo Clinic. (n.d.). Sleep apnea: Symptoms & causes. Retrieved from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/sleep-apnea/symptoms-causes/syc-20377631

5. NHS. (n.d.). Sleep apnoea. Retrieved from https://www.nhs.uk/conditions/sleep-apnoea/

6. Johns Hopkins Medicine. (n.d.). The dangers of uncontrolled sleep apnea. Retrieved from https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/the-dangers-of-uncontrolled-sleep-apnea

7. National Institutes of Health. (2023, May 15). New study links severe sleep apnea to higher blood glucose levels in African Americans. Retrieved from https://www.nih.gov/news-events/news-releases/new-study-links-severe-sleep-apnea-higher-blood-glucose-levels-african-americans

8. Valipour, A., Lavie, L., & Lavie, P. (2021). Sleep apnea and diabetes: A bidirectional relationship? Sleep and Breathing, 25(4), 1299-1301. doi:10.1007/s11325-021-02442-9

9. Dental Sleep Medicine. (n.d.). Ανάλυση σταδίων ύπνου – Αιτία, αντιμετώπιση, θεραπεία [Sleep stage analysis – Cause, management, treatment]. Retrieved from https://www.dentalsleepmed.gr