Η νόσος του Κρον: Αίτια, Στατιστικές, Συμπτώματα, Διατροφή & Σακούλες Στομίας

Η νόσος του Κρον (κοκκιωματώδης κολίτιδα ή τοπική εντερίτιδα) αν και ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά από τον Σκωτσέζο χειρουργό και παθολόγο T Kennedy Dalziel, οφείλει το όνομά της στον Δρ. Burrill B. Crohn, ο οποίος το 1932 δημοσίευσε την πρώτη σχετική εργασία μαζί με τους συνεργάτες του Gordon Oppenheimer και Leon Ginzburg.

Σχεδόν 90 χρόνια μετα, η επιστήμη δεν έχει προσδιορίσει ακόμα τι προκαλεί τη νόσο του Crohn ενώ κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ποια θα είναι η εξέλιξη της σε έναν ασθενή. Τα τελευταία χρόνια όμως έχουν βρεθεί θεραπείες που καταπολεμούν αποτελεσματικά τα συμπτώματα της νόσου ενώ έχουν βρεθεί ήδη ορισμένα γονίδια που είναι υπέυθυνα για αυτή. Η επιστημονική κοινότητα είναι γενικότερα αισιόδοξη ότι η αιτία και η οριστική θεραπεία της νόσου κρον δεν είναι πολύ μακριά.

Νόσος Κρον: Τι είναι

Αρχικά η νόσος του Κρον θεωρήθηκε ότι είναι η ίδια πάθηση με την ελκώδη κολίτιδα. Η αλήθεια είναι ότι μοιάζουν αρκετά αλλά έχουν και μεγάλες διαφορές. Και οι δυο τους ανήκουν στα ιδιοπαθή φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου ή αλλιώς ΙΦΝΕ.

Στους ασθενείς με νόσο του Crohn, το ανοσιακό σύστημα επιτίθεται στην εσωτερική επιφάνεια του πεπτικού συστήματος (βλεννογόνο) προκαλώντας φλεγμονή, οδηγώντας τις περισσότερες φορές σε κοιλιακό άλγος, σοβαρή διάρροια, κόπωση, απώλεια βάρους και υποσιτισμό. Συχνότερα όμως επηρεάζει το το κατώτερο τμήμα του λεπτού εντέρου (τον ειλεό) και την αρχή του παχέος εντέρου. Πιο συγκριμένα οι τρεις κύριες θέσεις εντοπίσεως της νόσου είνα:

• Στο λεπτό έντερο 30% (Ileal Crohn)
• Στο λεπτό και το παχύ έντερο ταυτόχρονα 30-40% (Crohn Ileocolic)
• Στο παχύ έντερο 20-30% (κολίτιδα Crohn)

Είναι εξαιρετικά σπάνιο να παρουσιασθεί στο στομάχι ή στον οισοφάγο.

Αίτια

Έχουν διατυπωθεί δεκάδες θεωρίες χωρίς  όμως κάποια από αυτές να είναι απόλυτα ικανοποιητική. Tα τελευταία χρόνια φαίνεται ότι η νοσος κρον οφείλεται σε μία πολύπλοκη αλληλεπίδραση των γονιδίων που κληρονόμησε ο ασθενής και περιβαλλοντικούς παράγοντες (αντιγόνα)  όπως ιοί ή βακτήρια, το κάπνισμα, η λήψη αντιρευματικών φαρμάκων, η προσθήκη συντηρητικών στις τροφές, η αλλαγή στις διαιτητικές συνήθειες αλλά και το άγχος (αν και οι τελευταίες έρευνες δείχνουν ότι το άγχος συμβάλει μόνο σε υποτροπή της νόσου και όχι στην εμφάνιση της).

Το σίγουρο είναι ότι κάτι παρακινεί την άμυνα του οργανισμού να επιτεθεί στην εσωτερική επιφάνεια του πεπτικού συστήματος δημιουργώντας φλεγμονές και όλα τα προβλήματα που τις συνοδεύουν.

Τι αποκαλύπτει η στατιστική

Οι επιδημιολογικές μελέτες σε παγκόσμιο επίπεδο δείχνουν ότι συναντουμέ συχνότερα ασθενείς με ΙΦΝΕ στις ανεπτυγμένες από ότι στις αναπτυσσόμενες χώρες. Το 2015 στις ΗΠΑ εξακριβώθηκε ότι εώς τότε είχαν διαγνωστεί πάνω από τρία εκατομμύρια ασθενείς με κάποιο φλεγμονώδες νόσημα του εντέρου, δηλαδή το 1.3% του ενήλικου πλυθησμού.

• Ο επιπολασμός της νόσου Crohn στη Βόρεια Αμερική και Ευρώπη ήταν 321 ανά 100.000 άτομα το 2012.
• Ο Καναδάς έχει τη μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης Crohn στον κόσμο
• Συνήθως διαγιγνώσκεται σε νεαρούς ενήλικες μεταξύ 15 και 35 ετών
• Οι καπνιστές έχουν διαπλάσια πιθανότητα να εμφανίσουν την νόσο ενώ το κάπνισμα οξύνει τα συμπτώματα της νόσου και αυξάνει την πιθανοτητα έξαρσης
• Εμφανίζεται συχνότερα σε γυναίκες
• Εμφανίζεται συχνότερα σε καυκάσιους
• Τα ποσοστά Crohn είναι υψηλότερα στις ανεπτυγμένες χώρες, τις αστικές περιοχές και τα βόρεια κλίματα
• 5% – 20% των ατόμων με κάποιο ΙΦΝΕ έχουν κάποιο συγγενή πρώτου βαθμού με ανάλογο νόσημα
• Όταν πάσχουν και οι δύο γονείς, ο κίνδυνος για τα παιδιά τους να αναπτύξουν τη νόσο του Crohn είναι 35%

Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν εχουμε αρκετά στατιστικά δεδομένα. Η γαστρεντερολογική κλινική του ΠΕΠΑΓΝΗ ήταν η πρώτη στην Ελλάδα που μετά από σοβαρή μελέτη παρουσίασε επίσημα στοιχεία για την Κρήτη ενώ σύμφωνα με στοιχεία της γαστρεντερολογικής κλινικής του ΠΓΝΛ που παρουσίασε ο καθηγητής Γαστρεντερολογίας Σπυρίδων Ποταμιάνος το 2017, πάνω από 1.000 άνθρωποι σε όλη τη Θεσσαλία πάσχουν από τη Νόσο του Crohn ενώ τόνισε ότι ο αριθμός είναι στην πραγματικότητα διπλάσιος αφού σε πολλές περιπτώσεις η πάθηση δεν έχει διαγνωστεί ή έχει γίνει λάθος διάγνωση.

Χάρη στην δουλειά τους θεωρείται ότι στην Ελλάδα περίπου δέκα χιλιάδες συνανθρωποί μας πάσχουν από την νόσο του κρον.

Ποια είναι η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου σε ασθενείς με νόσο Crohn

Πλέον γνωρίζουμε ότι η νόσος του κρον συμβάλει στην ανάπτυξη καρκίνων στο γαστρενεντερικό σύστημα. Ο κίνδυνος είναι πολύ χαμηλός αρχικά και όσο μεγαλύτερο είναι το μήκος του γαστρεντερικού σωλήνα που πάσχει αλλά και όσο περισσότερα είναι τα χρόνια που έχουν περάσει από τη διάγνωση. Τακτική κολονοσκόπηση, άσκηση και υγιεινή διατροφή, ελαχιστοποιούν την πιθανότητα καρκίνου. Άλλωστε όλες οι μελέτες δείχνουν ότι το προσδόκιμο ζωής στους ασθενείς με νόσο του Crohn δεν διαφέρει από εκείνο στον γενικό πληθυσμό.

Τα συμπτώματα

Τα συμπτώματα της νόσου του Crohn μπορεί να είναι από ήπια μέχρι πολύ έντονα. Πρόκειται για μία χρόνια πάθηση που σημαίνει ότι κάτι βρίσκεται διαρκώς σε εξέλιξη. Έτσι, υπάρχουν περίοδοι καλής υγείας (ύφεση) που εναλλάσσονται με περιόδους που υπάρχει έξαρση των συμπτωμάτων (υποτροπή). Σε ακραίες περιπτώσεις οι γιατροί έχουν να αντιμετωπίσουν μία πολύ βαριά κλινική εικόνα με υψηλό πυρετό, τοξικό μεγάκολο που μπορεί ακόμα και να απειλήσουν την ζωή του ασθενούς.

Η σοβαρότητα, αλλά και το είδος των συμπτωμάτων εξαρτώνται άμεσα από το όργανο του πεπτικού συστήματος που έχει προσβληθεί αλλά και από το είδος το επιπλοκών (στενώσεις, αποστήματα, συρίγγια). Συνήθως τα συμπτώματα εκδηλώνονται σταδιακά αλλά μπορεί και να εμφανιστούν ξαφνικά, χωρίς κανένα προειδοποιητικό σημάδι.

• Διάρροια
• Δυσκοιλιότητα
• Πόνο στην κοιλιά, συνήθως κάτω δεξιά
• Κούραση
• Μειωμένη όρεξη και απώλεια βάρους
• Πυρετό
• Πόνο ή ξηρότητα στην περιοχή του πρωκτού (συρίγγια και αποστήματα)
• Αιμορραγία κατά την κένωση
• Κοκκίνισμα στα μάτια (ιριδοκυκλίτιδα)
• Εξανθήματα (οζώδες ερύθημα)
• Ερεθισμό στη στοματική κοιλότητα (άφθες)
• Φλεγμονή του ήπατος ή της χοληδόχου κύστης
• Μυοσκελετικοί πόνοι και αρθρίτιδες
• Διαταραχές εμμηνορυσιακού κύκλου
• Καθυστερημένη ανάπτυξη στα παιδιά

Επειδή συνήθως προσβάλεται το κατώτερο τμήμα του λεπτού εντέρου (ειλεός) που βρίσκεται πολύ κοντά στην σκωληκοειδή απόφυση, η αρχική διάγνωση είναι αρκετές φορές λάθος αφού η νόσος μοιάζει με την οξεία σκωληκοειδίτιδα. Παρόλα αυτά υπάρχουν και συμπτώματα που δεν έχουν σχέση με το έντερο και η σύνδεσή τους με τη νόσο είναι αντικείμενο μελέτης από γαστρεντερολόγους και χειρουργούς.

Όσο άσχημα και αν ακούγονται όλα αυτά, δεν σημαίνει οτι όλοι οι ασθενείς με νόσο του κρον θα έχουν σοβαρές επιπλοκές. Συνήθως τα συμπτώματα είναι σε ύφεση ακόμα και για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς να τους απασχολούν καθόλου. Δυστυχώς όμως δεν υπάρχει τρόπος να προβλέψουμε για πόσο καιρό θα είναι κάποιος εντελώς καλά και πότε θα παρουσιάσει υποτροπή.

Διατροφη για νοσο Crohn

Χωρίς ως τώρα να έχει ενοχοποιηθεί κάποιο συγκεκριμένο φαγητό ή ποτό που να ευθύνεται για επεισόδια υποτροπής της νόσου του κρον, συνήθως δίνονται οι παρακάτω διατροφικές συμβουλές.

Γενικώς, η διατροφή πρέπει να είναι επαρκής σε θρεπτικά στοιχεία. Αν και όπως φαίνεται υπάρχει θέμα με τις τροφές φυτικής προελεύσεως, χωρίς να απαγορεύονται, συνήθως δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα όταν είναι καλά μαγειρευμένες.

Κάθε άτομο βέβαια είναι διαφορετικό και καλό θα ήταν να εντοπίσει ποια είδη τροφών προκαλούν προβλήματα και να τα αποφεύγει. Σε κάθε περίπτωση, μην ξεχνάτε ότι ο γιατρός σας είναι ο καταλληλότερος σύμβουλος σε ό,τι έχει να κάνει με την ασθενεία.

Όταν βέβαια η νόσος του Crohn συνοδεύεται από ανορεξία, φτωχή απορρόφηση και διάρροια το σώμα χάνει υγρά, θρεπτικά συστατικά, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Πέρα από ένα καλό και ισσοροπημένο διαιτολόγιο πολλές φορές είναι καλό να πλαισιώνεται από συμπληρώματα διατροφής και βιταμίνες.

Θεραπεία

Κάθε γιατρός έχει διαφορετική θεραπευτική προσέγγιση παρόμοιων περιπτώσεων της νόσου crohn λόγω της πολυπλοκότητας των συμπτωμάτων, οπότε οι θεραπευτικές τεχνικές στοχεύουν αρχικά στην ανακούφιση του ασθενούς η με υποχώρηση της φλεγμονής και στη διατήρηση της νόσου σε ύφεση.

Φαρμακευτική αντιμετώπιση

Αρχικά η νόσος ελέγχεται με φαρμακευτική αγωγή, τόσο για τον περιορισμό των συμπτωμάτων στην περίπτωση της υποτροπής όσο και για την διατήρηση των διαστημάτων ύφεσης.

• Κορτιζόνη (κατά την έξαρση της νόσου)
• Αζαθειοπρίνη
• Μεσαλαζίνη
• Αντιβιοτικά για έλεγχο πιθανών λοιμώξεων
• Βιολογικοί παράγοντες
• Ειδικά διαιτητικά σκευάσματα

Χειρουργική αντιμετώπιση

Μπορεί και πρέπει να αποφευχθεί, σε πρώιμα ιδίως στάδια της νόσου αλλά όταν η φαρμακευτική αγωγή αποτυγχάνει ή υπάρχουν σοβαρές παρενέργειες, επιπλοκές και σημεία οξείας κοιλίας τότε απαιτείται χειρουργείο.

Κατά την επέμβαση συνήθως αφαιρείται το τμήμα του εντέρου που έχει προσβληθεί περισσότερο και ενώνεται με το υπόλοιπο υγιές έντερο. Σε άλλες περιπτώσεις αφαιρούνται τμήματα ή και ολόκληρα όργανα του γαστρεντερικού συστήματος και δημιουργήται μια στομία.

• Στενωπλαστική
  Πραγματοποιείται όταν υπάρχουν στενώσεις σε μικρά τμήματα του λεπτού εντέρου διευρύνοντας τις στενώσεις χωρίς να αφαιρεθεί το έντερο.
• Εκτομή
  Αφαίρεση των τμημάτων του εντέρου που παρουσιάζουν αλλοιώσεις και ένωση των υγιών τμημάτων μεταξύ τους.
• Πρωκτοκολεκτομή και ειλεοστομία
  Aφαιρείται όλο το κόλον και το ορθό καθώς και το τέλος του λεπτού εντέρου δημιουργώντας ένα μόνιμο στόμιο (ειλεοστομία). Πάνω σε αυτό τοποθετείται μία ειδική σακούλα (σάκος ειλεοστομίας) στην οποία οδηγούνται πλέον τα απόβλητα του λεπτού εντέρου αντί να περνούν από το κόλον και να καταλήγουν στον πρωκτό.
• Ειλεοορθική αναστόμωση
  Επειδή το ορθό συχνά δεν προσβάλλεται ακόμα και όταν το κόλον νοσεί σοβαρά και χρειάζεται να αφαιρεθεί ολόκληρο είναι δυνατόν να ενωθεί ο ειλεός στο ανώτερο άκρο του ορθού.
• Μερική κολεκτομή
  Δημιουργία κολοστομίας συνήθως στο κάτω αριστερό τμήμα της κοιλιάς όταν έχει προσβληθεί μόνο το κατώτερο τμήμα του εντέρου.
• Προσωρινή στομία: ειλεοστομία ή κολοστομία
  Ο ειλεός ή το κόλον οδηγούνται στο τοίχωμα της κοιλιάς και δημιουργούνται στομίες για να αδειάζουν τα περιεχόμενα του εντέρου σε σακούλες στομίας μέχρι το έντερο να επουλωθεί. Στην συνέχεια γίνεται νέα επέμβαση για την αφαίρεση της στομίας.

Νόσος του κρον: Σακούλες Στομίας

Η στομία είναι ένα χειρουργικά δημιουργημένο άνοιγμα στην κοιλιακή χώρα, το οποίο χρησιμοποιείται για να οδηγούνται οι κενώσεις του εντέρου σε μία σακούλα ή αλλιώς σάκο στομίας. Μια τέτοια επέμβαση αλλά και τα σακουλάκια κολοστομίας και ειλεοστομίας μπορεί αρχικά να προξενούν φόβο αλλά στην πραγματικότητα είναι εκεί για να σας απαλλάξουν από τα σοβαρά συμπτώματα της νόσου του κρον.

Τα τελευτάια χρόνια κορυφαίες εταιρείες όπως η B Braun έχουν εξελίξει τις σακούλες στομίας κάνοντας τες απόλυτα διακριτικές, άνετες και ασφαλείς δίνοντας την δυνατότητα σε εκατομμύρια συνανθρώπους μας παγκοσμίως να συνεχίσουν φυσιολογικά την ζωή τους.

Επίσης μπορείτε πάντα να ζητήσετε συμβουλές και βοήθεια από τον HELLESCC, τον Σύλλογο Ατόμων με Νόσο του Crohn και Ελκώδη Κολίτιδα Ελλάδας.