Στρεπτόκοκκος: Τι Είναι και Ποιό το Μέγεθος του Κινδύνου Τελικά;

Λίγα χρόνια μετά την πανδημία της Covid-19 και ενώ τα αυστηρά μέτρα φαίνεται να έχουν καταργηθεί, ανησυχία προκαλεί η επανεμφάνιση του στρεπτόκοκκου ως μια “νέα υγειονομική απειλή“. Ο λόγος γίνεται συγκεκριμένα για τον στρεπτόκοκκο ομάδας Α (i(GAS) -Ιnvasive Group A Streptococcus) ή αλλιώς πυογόνο στρεπτόκοκκο, ο οποίος προκαλεί λοιμώξεις του ανωτέρου αναπνευστικού συστήματος. Πρόκειται για ένα Gram θετικό βακτήριο το οποίο μπορεί να υπάρχει στο λαιμό ή στο δέρμα μας χωρίς όμως απαραίτητα  να εκδηλώνουμε συμπτώματα λοίμωξης.

Περίπου το 5% των ανθρώπων φέρουν το βακτήριο στο φάρυγγα, δίχως να παρουσιάζουν συμπτώματα!

Πιο συγκεκριμένα, ο στρεπτόκοκκος ομάδας Α μπορεί να προκαλέσει λοιμώξεις όπως:

φαρυγγίτιδα, αμυγδαλίτιδα (strepthroat),

δερματικό εξάνθημα γνωστό ως οστρακιά (scarlet fever),

δερματικές λοιμώξεις όπως μολυσματικό κηρίο (impetigo), κ.ά.

Οι δύο τελευταίες περιπτώσεις προσβάλλον συνήθως παιδιά και εφήβους, ενώ σε ενήλικες ο στρεπτόκοκκος συνήθως εκδηλώνεται ως φαρυγγοαμαγδαλίτιδα.

Το υγειονομικό ενδιαφέρον έχει συγκεντρωθεί γύρω από τον συγκεκριμένο μικροοργανισμό τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε εγχώριο επίπεδο, λόγω της αύξησης των κρουσμάτων που παρατηρείται. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εφιστά την προσοχή, καθώς κατά το έτος 2022 τα κρούσματα σε Γαλλία, Ολλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ιρλανδία εμφανίστηκαν υψηλότερα σε σχέση με προηγούμενα έτη. Ως εξήγηση στο φαινόμενο, οι ειδικοί επισημαίνουν  πως η καραντίνα των τελευταίων δύο περίπου ετών, απέτρεψε την ανάπτυξη ανοσίας έναντι του στρεπτόκοκκου, ειδικότερα για παιδιά που γεννήθηκαν κατά τη συγκεκριμένη περίοδο. Εδώ οφείλεται και το γεγονός ότι τα περισσότερα εκ των κρουσμάτων εντοπίζονται σε παιδιά ηλικίας κάτω των δέκα (10) ετών. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΕΟΔΥ στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί έξι (6) συνολικά θάνατοι παιδιών από στρεπτόκοκκο ομάδας Α, κατά το έτος 2023.

Ο στρεπτόκοκκος «κολλάει» από άτομο σε άτομο μέσω σταγονιδίων που εκκρίνονται με τον βήχα ή το φτέρνισμα. Επιπρόσθετα μπορεί να μεταδοθεί και μέσω της επαφής με εκκρίσεις ενός μολυσμένου ατόμου, όπως σάλιο, οι εκκρίσεις ενός τραύματος ή οι ρινικές εκκρίσεις. Σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) ο χρόνος επώασης υπολογίζεται από 2 έως 5 ημέρες περίπου.

Οι ομάδες του πληθυσμού που είναι περισσότερο ευάλωτες σε λοιμώξεις που σχετίζονται με το στρεπτόκοκκο ομάδας Α είναι τα παιδιά, οι έγκυες, οι ηλικιωμένοι, οι ευπαθείς λόγω χρόνιων νοσημάτων και οι ανοσοκατεσταλμένοι. Επίσης, υψηλό κίνδυνο διατρέχουν και όσοι διαμένουν σε μέρη όπου δεν τηρούνται οι κανόνες υγιεινής ή υπάρχει μεγάλος συνωστισμός, αλλά και τα άτομα που έρχονται σε συχνή επαφή με παιδιά όπως είναι οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί.

Η National Library of Medicine (NIH) αναφέρει τα εξής, ως τα πιο συνήθη συμπτώματα μόλυνσης από πυογόνο στρεπτόκοκκο:

• πονόλαιμος, δυσκολία στην κατάποση,
• πυρετός που ξεκινά αιφνιδιαστικά,
• κακουχία, αίσθημα κόπωσης,
• πονοκέφαλος και
• διογκωμένες αμυγδαλές.

Συνήθως, δεν παρατηρείται βήχας.

Η διάγνωση είναι αρκετά εύκολη πλέον λόγω των εργαλείων γρήγορης ανίχνευσης, Rapid Strep-Α  test, που κυκλοφορούν στο εμπόριο και στοχεύουν στον εντοπισμό του αντιγόνου στρεπτόκοκκου ομάδας Α μέσω της λήψης φαρυγγοαμυγδαλικού επιχρίσματος. Εξάλλου, η εξοικείωση του κοινού με τα rapid tests είναι πλέον υψηλή! Οι ειδικοί ωστόσο επισημαίνουν πως η διενέργεια του Strep Test δεν χαρακτηρίζεται από την ίδια ευκολία της διενέργειας του Self Test για την Covid-19, καθώς το επίχρισμα λαμβάνεται από τον φάρυγγα στην παρούσα περίπτωση. Για το λόγο αυτό, είναι προτιμότερο το συγκεκριμένο τεστ να διενεργείται από κάποιον υγειονομικό, ειδικότερα όταν πρόκειται για μικρά παιδιά

Ταυτόχρονα, ένα θετικό Strep test μπορεί να μην υποδεικνύει απαραίτητα νόσηση καθώς όπως αναφέραμε και παραπάνω, υπάρχουν περιπτώσεις όπου μπορεί να είμαστε φορείς του παθογόνου, αλλά ασυμπτωματικοί! Οι εν λόγω φορείς είναι και εκείνοι που είναι λιγότερο επικίνδυνοι ως προς τη μεταδοτικότητα προς τους άλλους. Όταν τα συμπτώματα είναι έντονα τότε το ιϊκό φορτίο είναι υψηλό και η μεταδοτικότητα εντονότερη.

Συμπερασματικά, σίγουρα το Strep test είναι μια γρήγορη και εύκολη λύση για να καταλάβουμε εάν έχουμε προσβληθεί από στρεπτόκοκκο ομάδας Α. Ωστόσο δεν είναι πάντοτε έγκυρη μέθοδος αφού ένα θετικό Strep Test ενδεχομένως να δηλώνει ασυμπτωματικότητα, αλλά και αντίστροφα ένα αρνητικό να μην καταφέρνει να εντοπίσει τη λοίμωξη, για ποικίλους λόγους. Στη δεύτερη περίπτωση προτείνεται μια επίσκεψη στον ιατρό-παιδίατρο σας, ο οποίος θα αξιολογήσει την κατάσταση και ίσως προτείνει διενέργεια εργαστηριακού ελέγχου με καλλιέργεια, για τη μέγιστη εγκυρότητα του αποτελέσματος.  

Η αποτελεσματικότερη πρόληψη είναι η τήρηση των Βασικών Κανόνων Υγιεινής!

• Πλένετε τα χέρια σας με νερό και σαπούνι για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα. Το σωστό πλύσιμο των χεριών συμβάλλει στην πρόληψη όλων των ειδών λοιμώξεων.
• Κάντε γαργάρες με το αντιμικροβιακό στοματικό διάλυμα Prontoral, για την πρόληψη της λοίμωξης και την εξάλειψη του ιού στο λαιμό. 
• Καλύψτε το στόμα και τη μύτη σας με ένα χαρτομάντιλο όταν βήχετε ή φταρνίζεστε. Προσοχή: Φροντίστε να απορρίψετε το χαρτομάντιλο αμέσως μετά τη χρήση, χωρίς να το επαναχρησιμοποιήσετε!
• Εάν δεν έχετε χαρτομάντιλο στη διάθεση σας, χρησιμοποιείστε το εσωτερικό του αγκώνα σας για να φτερνιστείτε ή να βήξετε και όχι την παλάμη σας! Μάθετε στα παιδιά σας να κάνουν το ίδιο, ώστε να προστατεύονται όσοι έρχονται σε επαφή μαζί τους (π.χ. ηλικιωμένοι), αλλά και να μειώνεται όσο το δυνατόν η μεταδοτικότητα.
• Αποφύγετε το συνωστισμό και φροντίστε να αερίζετε συχνά τους χώρους.
• Εάν το νερό και το σαπούνι δεν είναι άμεσα διαθέσιμα, χρησιμοποιείστε ένα αλκοολούχο αντισηπτικό ώστε να απολυμάνετε τα χέρια σας ή κάποια μολυσμένη επιφάνεια. Εάν και εσείς αναρωτιέστε, μάθετε εδώ: Πόσο αλκοόλ πρέπει να περιέχει ένα αντισηπτικό για να είναι πραγματικά αποτελεσματικό.
• Προτιμείστε να μη μοιράζεστε τα προσωπικά σας αντικείμενα.

Για την αντιμετώπιση του στρεπτόκοκκου συνιστάται η άμεση χορήγηση αντιβίωσης, όπως αναφέρει το CDC.

Σύμφωνα με κλινικές μελέτες, ο στρεπτόκοκκος ομάδας Α δε φαίνεται να εμφανίζει κάποια ιδιαίτερη αντοχή στα αντιβιοτικά. Έτσι, στα καλά νέα της ημέρας, πολλές είναι οι αντιβιώσεις που κρίνονται κατάλληλες για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της λοίμωξης. Το γεγονός αυτό καθίσταται εφησυχαστικό, αφού ανησυχία έχουν προκαλέσει και οι μακροχρόνιες ελλείψεις που παρατηρούνται στα φαρμακεία το τρέχον χρονικό διάστημα!

Κλείνοντας, οι λοιμώξεις από στρεπτόκοκκο ομάδας Α δεν απειλούν προς το παρόν την κοινότητα και το Εθνικό Σύστημα Υγείας. “Ο στρεπτόκοκκος υπήρχε και θα υπάρχει!”, επισημαίνουν οι ειδικοί. Η γνώση για το βακτήριο και την καταπολέμησή του είναι γνωστή στους υγειονομικούς. Αρκεί απλά η έγκαιρη διάγνωση και η λήψη της ανάλογης ιατρικής περίθαλψης. Και μια συμβουλή από εμάς, παραμείνετε ψύχραιμοι και παρακολουθείστε τα συμπτώματα του παιδιού ή τα δικά σας!